Koncentracja uwagi jest to umiejętność intensywnego skupienia uwagi na konkretnej czynności, sytuacji, myśli lub rzeczy, przez określony czas, celem osiągnięcia jakiegoś rezultatu, wykonania zadania, zrozumienia zagadnienia, czy też rozwiązania danego problemu. Umiejętność ta warunkuje prawidłowe przyswajanie wiedzy, zapamiętywanie, logiczne myślenie i inne funkcje poznawcze niezbędne w prawidłowym rozwoju intelektualnym.

Problemy z koncentracją u dzieci

Rozwój koncentracji uwagi następuje stopniowo, wraz z rozwojem dziecka, zaś jego zaburzenia uwarunkowane są przez szereg czynników zewnętrznych (rozpraszające dźwięki i hałasy, urządzenia elektroniczne, obrazy, zapachy, itp.) i wewnętrznych (nieumiejętność wyciszenia się, słabe zainteresowanie przedmiotem czy zagadnieniem, problemy z motywacją i pozytywnym nastawieniem, niska samoocena, itp.). Najczęściej jednak pojawiającym się problemem jest… brak umiejętności koncentracji uwagi!

Koncentrację uwagi możemy ćwiczyć i rozwijać. Jest ona intencjonalnym, świadomym i ukierunkowanym działaniem dziecka, podlega więc kształtowaniu i udoskonalaniu przy wykorzystaniu odpowiednich ćwiczeń, metod, technik i narzędzi terapeutycznych. Regularne ćwiczenia pozwalają w znacznym stopniu zniwelować większość problemów związanych z koncentracją.

Najczęstsze objawy zaburzeń koncentracji u dzieci:

  • nieumiejętność skoncentrowania się na konkretnym zadaniu przez dłuższy czas;
  • uleganie łatwemu rozproszeniu i dekoncentracji, często pod wpływem słabych bodźców;
  • wrażenie „nieobecności” dziecka, niereagowanie przez nie na wypowiadane słowa;
  • zapominanie o codziennych obowiązkach, niewykonywanie próśb i poleceń;
  • zapominanie przyborów szkolnych i innych przedmiotów w życiu codziennym;
  • porzucanie rozpoczętej czynności;
  • brak wiedzy o zadaniach domowych, terminach klasówek lub innych wydarzeń szkolnych;
  • długotrwałe zamyślanie się;
  • nadmierna, bezcelowa ruchliwość;
  • zapominanie o celu podejmowanych działań.

Rozwiązywanie problemów z koncentracją uwagi

Do ćwiczenia koncentracji uwagi wykorzystujemy, dobierany indywidualnie, szereg pomocy terapeutycznych (gry planszowe i komputerowe, programy edukacyjne, układanki, karty pracy, itp.). W ramach działań terapeutycznych dzielimy ćwiczenia na koncentrację uwagi na trzy etapy. Zaczynamy od ćwiczenia spostrzegawczości (dostrzeganie różnic, odszukiwanie sekwencji, podejmowanie decyzji o działaniu). Ćwiczymy też czujność, selektywność i odpowiednie ukierunkowanie uwagi (wyciszenie i oczekiwanie na koncentrację oraz wybranie możliwie najlepszego momentu na działanie). Drugi etap sprzyja rozwijaniu kontrolowania intensywności uwagi oraz jej zmienności (poprzez ćwiczenia o różnych poziomach trudności i dużym urozmaiceniu dziecko uczy się koncentrować uwagę na kilku problemach jednocześnie lub też w określonej kolejności). Ostatni etap to ćwiczenia utrwalające, które pomagają zmaksymalizować czas, w jakim dziecko koncentruje uwagę na danym problemie czy zagadnieniu.